انحصار علیه نوآوری؛ بیمه مرکزی در روبه رو اینشورتک‌ها شمشیر را از رو بسته است_روشنفکر

بیمه مرکزی در تداوم سیاست یک بام و دو هوای خود در برخورد با کسب‌وکارهای بیمه‌ای، در روزهای قبل دسترسی شرکت‌های بیمه آنلاین (اینشورتک‌ها) را به سرویس استعلام بیمه مسدود کرد. علت این تصمیم هم نپذیرفتن نرخ تازه هزینه استعلام از سوی این شرکت‌ها می بود. این درحالی است که استعلام بیمه در سایت بیمه مرکزی رایگان انجام می‌شود اما این نهاد تصمیم گرفته از اینشورتک‌ها برای استعلام‌ها هزینه قابل‌توجهی بگیرد.

 دسترسی به سامانه‌های بیمه مرکزی با اعمال شاقه

شورای‌عالی بیمه دی ۱۴۰۲ «آیین‌نامه تأسیس و فعالیت شرکت‌های فناور بیمه‌ای» را برای اجرا ابلاغ کرد. در ماده ۱۸ این آیین‌نامه، به‌صراحت قید شده می بود که «بیمه مرکزی موظف است با مراعات قانون مدیریت داده‌ها و اطلاعات ملی و نگه داری حریم خصوصی اشخاص امکان دسترسی شرکت‌های فناور بیمه‌ای را به سامانه‌های اطلاعاتی مرتبط با فعالیت آن‌ها فراهم آورد.» 

بیمه مرکزی این دسترسی را از طریق شرکت زیرمجموعه خود، «فنحاب»، فراهم کرده که مشروط به دریافت هزینه است. این نهاد هزینه استعلام را نیز نزدیک به ۴۰ برابر افزایش داده است؛ هزینه‌ای که استارتاپ‌های بیمه‌ای کماکان آن را سنگین می‌دانند.

مدیرعامل ازکی: بیمه مرکزی هیچ انعطافی برای مذاکره ندارد

«حامد ولی‌پوری»، مدیرعامل «ازکی»، در او مباحثه با دیجیاتو می‌گوید بیمه مرکزی نزدیک به ۲ سال پیش به کل صنعت بیمه اظهار کرده استارتاپ‌های بیمه‌ای هر سرویسی را فقط باید از این نهاد دریافت کنند و هیچ شرکتی حق ندارد این سرویس‌ها را به استارتاپ‌ها اراعه کند؛ درحالی‌که شرکت‌های بیمه این سرویس‌ها را در اختیار بقیه شبکه فروش آفلاین خود قرار خواهند داد.

مدیرعامل ازکی درمورد رویه ضدرقابتی بیمه مرکزی توضیح می‌دهد: «بیمه مرکزی در این راستا شرکتی را زیرمجموعه خودش تعریف کرد و او گفت که استارتاپ‌های بیمه باید سرویس‌های موردنظر خود را تنها از این شرکت دریافت کنند. این شرکت ماهیتی انحصاری دارد و در این فضا تنها اراعه‌دهنده سرویس‌های موردنیاز استارتاپ‌های بیمه‌ای است و بدون رقیب فعالیت می‌کند.»

او می‌گوید استارتاپ‌ها چندین دفعه به بیمه مرکزی هشدار داده‌اند که «این شرایط علتایجاد انحصار در این فضا می‌شود و اعتدال تجاری و امکان مذاکره را بین ۲ طرف از بین می‌برد؛ چون یک طرف انحصار دارد و می‌تواند هر تصمیمی بگیرد و فرد روبه رو هم ناچار است که قبول کند.»

بااین‌حال بیمه مرکزی اعتنایی به این هشدار نداشته است. ولی‌پوری می‌گوید بیمه مرکزی با افزایش بیشتر از ۵۰ برابری هزینه استعلام نسبت به ۲ سال قبل، هزینه استعلام را از ۵۰ تومان به ۲ هزار و ۵۰۰ تومان رسانده‌اند و درنهایت، مبلغ ۵۰۰ تومان را قطعی اظهار کرده‌اند.

مدیرعامل ازکی درمورد مقدور نبودن پرداخت همین مبلغ هم توضیح می‌دهد: «استعلامی که روی وب‌سایت‌های ما اتفاق می‌افتد، لزوماً تبدیل خرید نمی‌شود. تعداد بسیاری از مردم در وب‌سایت‌های ما فقط استعلام اسبق بیمه‌شان را دریافت می‌کنند. همین اکنون وب‌سایت ازکی از وب‌سایت خود بیمه مرکزی یا وب‌سایت شرکت‌های بیمه‌ای پربازدیدتر است؛ نه برای عملیات خرید بیمه، بلکه به این علت که دریافت استعلام در این فضا برای مردم راحت‌تر است. درحالی‌که این استعلام روی سایت بیمه مرکزی رایگان اراعه می‌شود اما بیمه مرکزی برای اراعه این سرویس از ما پول می‌گیرد.»

ولی‌پوری می‌گوید بیمه مرکزی درنهایت حاضر نشده روی قیمت با استارتاپ‌ها به توافق برسد و از هفته قبل شرکت «فنحاب» دسترسی استارتاپ‌ها را به این سرویس قطع کرده است.

مدیرعامل ازکی درمورد برخورد بیمه مرکزی پافشاری می‌کند: «هرچند به‌کلی با ذات وجود یک شرکت انحصاری از سوی بیمه مرکزی موافق نیستیم ولی برای این که کارمان را پیش ببریم، در همین فضا داخل مذاکره شدیم تا بتوانیم هم بخشی از نظر دوستان و هم بخشی از نظر خودمان را فراهم کنیم ولی عملاً بیمه مرکزی هیچ انعطافی به خرج نداده است.»

 مدیرعامل بیمه‌بازار: انحصار و نوآوری یک‌جا جمع نمی‌شوند

«محمدرضا فرحی»، مدیرعامل «بیمه‌بازار»، این قضیه را ریشه‌دار و قدیمی می‌داند و معتقد است انحصار و نوآوری نمی توانند یک جا جمع شوند و هنگامی مجموعه‌ای با تشکیل انحصار به منبع درآمد یقین و همیشگی می‌رسد، دیگر نیازی به نوآوری ندارد.

فرحی می‌گوید: «روابط ۲ شرکت خصوصی یعنی استارتاپ‌های بیمه‌ای و فنحاب (که به‌ظاهر خصوصی است) باید بر پایه قواعد برد-برد باشد اما انحصار این رابطه را از بین می‌برد و با ازبین‌بردن قراردادهای متوازن و دارای علت، تنها به یکی از طرفین قوت مذاکره می‌دهد.»

او از رویکرد تصدی‌گری بیمه مرکزی انتقاد می‌کند و می‌گوید: «سهامداران فنحاب بیمه مرکزی و زیرمجموعه‌های آن می باشند. از نظر دیگر، مالکیت و مدیریت این مجموعه جدا از هم است و مدیران شرکت به‌طور مستقیم در شرکت منفعتی ندارند. آن‌ها منصوب بانک مرکزی می باشند؛ به این علت، نگاه مختصر‌مدتی دارند. با تحول دولت‌ها این افراد هم تحول می‌کنند و حتی سیاست‌های انحصاری هم ثباتی ندارد و دائم عوض می‌شود. فنحاب در ۳ سال قبل ۳ مدیرعامل داشته است.»

مدیرعامل بیمه‌بازار تصریح می‌کند که در این شرایط، امکان مذاکره نه درمورد قیمت نه درمورد شرایط قرارداد چندان فراهم نیست و نشانه آن را هم افزایش ۵۰ برابری هزینه استعلام در قیاس با ۲ سال قبل می‌داند. 

مدیرعامل بیمه دات‌کام: قضیه فقط تعرفه نیست؛ کیفیت خدمات هم پایین است

«بهاره شریفیون»، مدیرعامل «بیمه‌ دات‌کام»، نیز انحصاری‌ بودن اراعه این خدمات را بزرگ‌ترین مشکل این فرایند می‌داند و می‌گوید: «این اتفاق علتشده ما با تهدید قطع سرویس روبه رو بشویم و هیچ گزینه‌ فرد دیگر نداریم و مجبوریم به تعرفه‌هایی تن بدهیم که نه کارشناسی می باشند نه اقتصادی و نمی توانند با کسب‌وکار ما منطبق باشند.»

شریفیون می‌گوید کسب‌وکارهای نقل این حوزه در مذاکره با فنحاب «سنگ‌ همه گذاشته‌اند» اما بازهم باوجود کارشناسی‌های انجام‌شده و پیشنهادات متنوع کسب‌وکارها به بیمه مرکزی، توافقی حاصل نشده است. او معتقد است که علاوه‌بر صنعت اینشورتک و کسب‌وکارها، این محدودیت‌ها برای کاربران هم سنگین همه می‌شود. 

مدیرعامل بیمه دات‌کام یکی از راهکارهای این قضیه را انحصارزدایی می‌داند و می‌گوید: «شرکت‌های معتبر باید متولی اراعه خدمات باشند و انحصاری وجود نداشته باشد تا کسب‌وکارها بتوانند با هر شرکتی که خواستند تعامل داشته باشند؛ نه این که یک نهاد حاکمیتی متولی باشد و نتوان درمورد آن تصمیمی گرفت.»

شریفیون یادآوری می‌کند که فقط قضیه تعرفه در بین نیست و کیفیت خدمات اراعه‌شده نیز چندان مطلوب این کسب‌وکارها نیست. «اکنون آپ‌تایم (زمان در دسترس‌ بودن) سرویس‌ها ۶۵ تا ۷۰ درصد است؛ درحالی‌که در خدمات استعلامی کمتر از ۹۵ درصد اصلاً مطلوب نیست.»

مدیرعامل بیمه دات‌کام تصریح می‌کند: «درحالی‌که با کیفیت زیاد پایینی مواجه هستیم، باید این تعرفه‌ها را هم بپذیریم که این به لحاظ اقتصادی برایمان توجیه ندارد؛ چون تعداد استعلام‌ها و نسبتی که تبدیل به فروش قطعی می‌شود، تفاوت فاحشی دارند.»

مقاومت بیمه مرکزی در برابر اعتراض‌ها

در پی قطع دسترسی استارتاپ‌های بیمه‌ای به خدمات استعلام، انجمن فین‌تک نیز در نامه‌ای خطاب به «محمدرضا عارف»، معاون اول ریاست‌جمهوری، به این عمل عیب گرفت و هشدار داد «محدودیت‌ها و انحصارهای ایجادشده در صنعت اینشورتک می‌تواند به مانعی جدی برای گسترش اقتصاد دیجیتال ایران تبدیل شود.»

انجمن تجارت الکترونیک نیز در نامه‌ای خطاب به «عبدالناصر همتی»، وزیر اقتصاد، فروش اطلاعات از سوی فنحاب، به‌گفتن بازوی بیمه مرکزی، را مغایر آیین‌نامه ۱۰۵ شورای‌عالی بیمه دانست و این سوال را نقل کرد که «اطلاعات‌فروشی چه نسبتی با تلاش بیمه مرکزی برای مدیریت داده‌ها و اطلاعات ملی دارد؟»

بااین‌حال هم چنان در بر همان پاشنه می‌چرخد و بیمه مرکزی تا این لحظه از موضعش عقب‌نشینی نکرده است. این نهاد در روزهای تازه دچار جابه‌جایی رئیس است و باید دید وجود «پرویز خسروشاهی» در جایگاه رئیس تازه بیمه مرکزی تغییری در این سیاست‌ها تشکیل می‌کند یا نه.