قانقاریا چیست؛ از تشخیص تا درمان

قانقاریا نوعی حالت اورژانسی است که به‌علت مرگ بافتی ناشی‌ از توقف جریان خون به قسمت خاصی از بدن اتفاق می‌افتد. هرچند امکان پذیر قانقاریا در هر جایی از بدن اتفاق بیفتد، زیاد تر انگشتان دست و پا و اندام‌های حرکتی را دچار می‌کند. از آنجایی‌ که قانقاریا نوعی اورژانس پزشکی است، درمان سریع آن اهمیت بسیاری دارد. برای آشنایی زیاد تر با انواع بیماری قانقاریا و راه حلهای تشخیص و درمان آن تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.

قانقاریا چیست؟

قانقاریا وقتی اتفاق می‌افتد که بخشی از بدن می‌میرد. این شرایط طبق معمول در نبوده است خون کافی یا عفونت باکتریایی جدی تشکیل می‌شود و فوریت پزشکی است. قانقاریا امکان پذیر در هر بخشی از بدن، از جمله قسمت‌های داخلی و خارجی، اتفاق بیفتد اما زیاد تر اندام‌هایی را دچار می‌کند که از قلب دورترند، همانند انگشتان دست و پا. در صورت عمل‌نکردن برای درمان‌ و ورود باکتری به جریان خون، قانقاریا امکان پذیر در بدن انتشار جهت شوک سپتیک شود. شوک سپتیک زندگی را تهدید می‌کند و نوعی اورژانس پزشکی است.

اگر قانقاریا به‌موقع درمان نشود، امکان پذیر جهت قطع عضو و مرگ شود. اگر علائم قانقاریا را دارید، بلافاصله با ۱۱۵ تماس بگیرید یا به نزدیک‌ترین اورژانس مراجعه کنید. این علائم عبارت‌اند از:

• تحول رنگ بخشی از بدن؛
• ازدست‌دادن حس (طبق معمول سپس از درد شدید)؛
• ترشحات بدبو؛
• زخم یا تاول دارای خون‌ریزی؛
• تب بالا و لرز؛
• سرگیجه؛
• تنفس و ضربان قلب و سریع.

انواع قانقاریا

۱. قانقاریای خشک

همه اندام‌ها همانند کبد، قلب و ریه برای کارکرد مناسب و زنده‌ماندن به اکسیژن نیاز دارند. خون اکسیژن را به اندام‌های گوناگون بدن می‌رساند. قانقاریای خشک وقتی اتفاق می‌افتد که بخشی‌ از بدن اکسیژن کافی دریافت نکند. این قسمت از بدن درنهایت دچار فساد می‌شود و می‌میرد. در قانقاریای خشک پوست بسته است و علامت عفونت وجود ندارد.

قانقاریای خشک زیاد تر به‌علت آرترواسکلروز، نوعی تجمع چربی در دیواره شریان، تشکیل می‌شود.

۲. قانقاریای مرطوب

قانقاریای خیس یا مرطوب وقتی تشکیل می‌شود که بدن با برخی از انواع باکتری دچار عفونت شود و با مرطوب‌ و تجزیه‌شدن به وجود باکتری عکس العمل نشان دهد. این فرایند جهت مرگ بافت می‌شود. قانقاریای مرطوب اورژانسی‌تر از قانقاریای خشک است و امکان پذیر باکتری به دیگر قسمت‌های بدن انتشار شود.

۳. قانقاریای گازی

قارنقاریای گازی با باکتری کلسترودیا (clostridia) تشکیل می‌شود. این باکتری نوعی عفونت تشکیل می‌کند که علتایجاد حباب‌های گاز و سم در ناحیه دچار می‌شود. گاز تشکیل‌شده جهت مرگ بافت می‌شود. این نوع قانقاریا زیاد کشنده است و سالانه تعداد بسیاری از افراد به‌جهت قانقاریای گازی می‌میرند. یقیناً در صورت درمان مناسب، مقدار مرگ‌و‌میر به کمتر از ۵ تا ۱۰‌درصد می‌رسد.

۴. قانقاریای فورنیه

این عارضه به‌علت عفونت آلت تناسلی و قسمت‌های اطراف آن تشکیل می‌شود و زیاد تر مردان را دچار می‌کند، اما زنان هم به آن مبتلا خواهد شد. این چنین در بزرگ‌سالان بیشتر از کودکان شایع‌ است.

۵. قانقاریای داخلی

جریان خون به اندام‌های داخلی مسدود می‌شود و اندام‌هایی همانند روده، کیسه صفرا و آپاندیس را دچار می‌کند.

افراد در معرض ابتلا به قانقاریا

اگر سابقه ابتلا به برخی از بیماری‌های خاص را دارید، گمان ابتلای شما به قانقاریا زیاد تر است. برخی از این بیماری‌ها عبارت‌اند از:

عوامل فرد دیگر هم امکان پذیر گمان ابتلا به قانقاریا را زیاد تر کنند، از جمله:

• افت ایمنی بدن به‌علت بیماری یا درمان سرطان.
• توانایی سرمازدگی، صدمه سر، گزش حیوانات یا سوختگی جدی.
• آسیبی که به بافت بدن صدمه بزند.
• سن بالای ۶۰ سال.
• شیمی‌درمانی.
• بیماری ایدز.
• عوارض جراحی.
• زخم عمیق و شدید (به‌خصوص زخمی که عضلات را دچار کند).
• تزریق پرومتازین هیدروکلراید که جهت صدمه بافتی می‌شود.
• کشیدن سیگار، نوشیدن الکل و مصرف مواد مخدر تزریقی که امکان پذیر جریان خون را مختل کنند و خطر قانقاریا را افزایش دهند.

شیوع بیماری قانقاریا

مقدار شیوع قانقاریا با دقت به نوع آن متفاوت است. ایسکمی بحرانی اندام که جهت قانقاریای خشک می‌شود از هر ۱۰۰ بزرگ‌سال بالای ۵۰ سال ۱ نفر را دچار می‌کند. این عدد در افراد بالای ۷۰ سال به ۱ مورد در هر ۵۰ نفر می‌رسد. قانقاریای گازی شیوع بیشتری دارد.

علائم قانقاریا

۱. علائم قانقاریای خارجی

بعضی اوقات اولین علامت قانقاریای خشک تشکیل خطوط قرمز اطراف بافت دچار است که به‌مرور زمان سیاه خواهد شد.

قانقاریا علائم فرد دیگر هم دارد، از جمله:

• زخم قرمز، دردناک یا متورم.
• زخم حاوی چرک یا بوی بد.
• حس سرما در ناحیه خاصی از بدن.
• نداشتن حس لامسه در ناحیه‌ای خاص.
• حس گرما یا تعریق.
• برگشت درد در همان ناحیه از بدن.
• درد شدید.
• حالت تهوع.
• رنگ غیرطبیعی در بخشی از پوست (سبز مایل به سیاه، قرمز، آبی، برنزی).

۲. علائم قانقاریای داخلی

قانقاریای داخلی بافت‌ها و اندام‌های داخل بدن را دچار می‌کند. در این حالت، فرد علائمی در پوست و اندام‌های حرکتی ندارد. بااین‌حال دچار علائم فرد دیگر می‌شود، از جمله:

تشخیص قانقاریا

پزشک با دقت به سابقه پزشکی و علائم شما قانقاریا را تشخیص می‌دهد. این چنین امکان پذیر برای تعیین حالت از چند روش‌ تشخیصی منفعت گیری کند.

• بازدید آزمایشگاهی بافت و مثالهای مایع: مثالبرداری از مایعات قسمت دچار بدن انجام می‌شود تا با میکروسکوپ باکتری عامل بیماری اشکار شود.
• آزمایش خون: وجود تعداد زیاد گلبول سفید قانقاریای عفونی را قبول می‌کند. این چنین با کشت نمونه خون می‌توان نوع باکتری را تشخیص داد.
• تصویربرداری: برخی از انواع تصویربرداری همانند پرتوی ایکس، ام.آر.آی و سی.تی اسکن تشخیص انتشار کردن قانقاریا در بافت‌های داخلی را راحت‌تر می‌کنند. این چنین اگر قانقاریا جهت مشکل گردش خون شود، امکان پذیر پزشک آزمایش آرتریوگرام انجام دهد. در این آزمایش به‌پشتیبانی پرتوی ایکس و نوعی رنگ خاص جریان خون در شریان و مقدار انسداد آنها بازدید می‌شود.

درمان قانقاریا چیست

۱. دبریدمان بافت

در موارد قانقاریای شدید، احتمالا نیاز باشد که بافت یا قسمت‌ مرده بدن برداشته شود که به این فرایند دبریدمان می‌گویند. این کار با ابزارهای جراحی یا مواد شیمیایی انجام می‌شود. مقصد از این جراحی برداشتن ناحیه دچار است تا از انتشار کردن عفونت جلوگیری و بدن از بافت مرده خلاص شود.

شکل جانشین دبریدمان، دبریدمان حشره است که در آن از لاروهای حشره برای خوردن باکتری و بافت مرده منفعت گیری می‌شود. در موارد نادر، پزشکان از این روش منفعت گیری می‌کنند. پیوند پوست هم امکان پذیر هر نوع صدمه بافتی را نگه داری کند. در این روش قسمتی از بافت سالم فرد برداشته می‌شود تا ناحیه صدمه‌دیده را بپوشاند.

۲. مصرف آنتی‌بیوتیک‌

امکان پذیر پزشک برای ازبین‌بردن باکتری آنتی‌بیوتیک تجویز کند. این آنتی‌بیوتیک طبق معمول به‌صورت درون‌رگی به بیمار داده می‌شود.

۳. جراحی عروق

جراحی عروق همانند عمل بای‌بعد یا آنژیوپلاستی امکان پذیر برای افرادی تجویز شود که علت قانقاریای آنها جریان خون نامناسب است تا جریان خون بهبود یابد.

۴. اتاقک اکسیژن هیپرباریک

افراد مبتلا به قانقاریای گازی در محیط غنی از اکسیژن قرار می‌گیرند تا رشد باکتری افت یابد. این کار به پوست اجازه بهبود می‌دهد. این چنین ورود اکسیژن به بافت صدمه‌دیده بهبودی را تسریع می‌کند.

۵. قطع عضو

در موارد شدید، قطع اندام‌ها یا انگشتان دست و پا انجام می‌شود تا بیمار زنده بماند. افرادی که بخشی از دست یا پایشان به‌علت قانقاریا قطع شده است می‌توانند از پروتز یا اندام مصنوعی منفعت گیری کنند تا قسمت ازدست‌رفته بدن را جانشین کنند.

نتیجه درمان‌نکردن قانقاریا

بعضی اوقات قانقاریا بدون عوارض جانبی جدی درمان می‌شود، به‌خصوص اگر در مرحله های اولیه تشخیص داده شود. بااین‌حال امکان پذیر در موارد شدید قانقاریا جهت قطع عضو شود، به‌خصوص اگر به‌موقع درمان نشود.

قانقاریا برای برخی افراد کشنده است همانند:

• افراد مبتلا به برخی بیماری‌های خاص که درمان پیچیده دارند.
• درگیرشدن قسمت بسیاری از بدن.
• به‌موقع آغازنکردن درمان.

مطابق پژوهشی در سال ۲۰۲۰، بیشترین آمار مرگ و میر ناشی از قانقاریای فورنیه یا قانقاریای تناسلی در افرادی با بیماری‌های خاص بوده است، از جمله:

این چنین درمان‌نکردن قانقاریا امکان پذیر جهت شوک سپسیس شود. عوارض جانبی این شوک عبارت‌اند از:

• تحول حالت روانی؛
• افت خطرناک سختی خون؛
• نارسایی اندام.

سپسیس امکان پذیر کشنده باشد.

نتیجه ابتلا به قانقاریا

آینده فرد مبتلا به قانقاریا به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله:

• مقدار انتشار کردن قانقاریا.
• زمان اغاز درمان.
• ناحیه دچار.
• سلامت کلی بیمار.

پیشگیری از قانقاریا

برای به حداقل رساندن صدمه و نگه داری بافت، قانقاریا باید هرچه سریع تر درمان شود. افراد مبتلا به دیابت یا بیماری‌های عروق خونی باید مرتب دست‌ها و پاهایشان را از نظر وجود علائم قانقاریا بازدید کنند، از جمله:

• هرگونه ورم، ترشح و قرمزی نشان‌دهنده عفونت؛
• زخمی که خوب نمی‌شود؛
• تحول رنگ پوست.

مصرف آنتی‌بیوتیک قبل و سپس از جراحی با دستور پزشک امکان پذیر از گسترش عفونت‌های قانقاریا جلوگیری کند. ترک سیگار، رژیم غذایی سالم و ورزش مرتب هم جریان خون را بهبود خواهند داد.

این چنین ملزوم است نکات مهمی را به یاد داشته باشید، از جمله:

• پاهایتان را مرتب با پزشک بازدید کنید.
• با پای برهنه بیرون نروید.
• ناخن‌های پایتان را با سوهان مختصر کنید و از ناخن‌گیر منفعت گیری نکنید.
• جوراب بپوشید و از کفش مناسب منفعت گیری کنید.

شما بگویید

شما چه مقدار با بیماری قانقاریا آشنایی دارید؟ آیا تابه‌حال به این عارضه مبتلا شده‌اید؟ در صورت تمایل، می‌توانید توانایی و نظرتان را در تکه ارسال دیدگاه برایمان بنویسید و این نوشته را از طریق شبکه‌های اجتماعی با دوستانتان به اشتراک بگذارید.

گامی برای تسلط شما بر توانایی‌های برقراری ربط

هشدار! این نوشته فقط جنبه آموزشی دارد و برای منفعت گیری از آن ملزوم است با پزشک یا متخصص وابسته مشورت کنید. اطلاعات زیاد تر