تا بحال برایتان اتفاق افتاده که با شنیدن کلمه قرمه‌سبزی طعم این خورش را در دهان خود حس کنید؟ این قضیه ناشی از نوعی اختلال عصبی به‌نام سینستزیا یا حس آمیزی است. در این مقاله، درمورد سینستزی زیاد تر می‌خوانید.
سینستزیا چیست؟
واژه «سینستزیا» در اصل کلمه‌ای یونانی به‌معنی «فهمیدن‌کردن چیزها همراه هم» است. افرادی با این توانایی را سینستت می‌نامند. چیزی به‌نام بیماری سینستزیا وجود ندارد و حتی سینستزی در حالت عادی هم اختلال محسوب نمی‌بشود. این اتفاق به سلامتی شما آسیبی نمی‌رساند و به این معنی نیست که شما مشکلی دارید. مطابق برخی تحقیقات، افراد دچار سینستزیا بعضی اوقات در تست‌های حافظه و هوش بهتر از افرادی که دچار این حالت نیستند، عمل می‌کنند. احتمالا این اتفاق منطقی به نظر برسد، اما تا این مدت شواهد کافی مبنی بر این که سینستزیا شرایطی واقعی است، وجود ندارد.
عکس العمل‌های سینستزیا
یکی از رایج‌ترین عکس العمل‌های هم حسی دیدن حروف، اعداد یا صداها به‌صورت رنگ است. دیگر عکس العمل‌های سینستزی عبارت‌اند از:
- کلمه‌ای همانند نام یک غذا را بخوانید یا بشنوید و طعم آن را در دهان خود حس کنید؛
- اَشکالی را ببینید و طعم غذاهای همانند به آنها را در دهان خود حس کنید؛
- صداها را بشنوید و اشکال یا مطرح‌هایی را ببینید؛
- با استشمام بو یا عطری خاص صداهایی در ذهنتان تداعی شوند؛
- صداهایی را بشنوید و طعم برخی از غذاها را در دهان خود حس کنید؛
- شیئی را با دستان خود لمس کنید و صدای مرتبط با آن در ذهنتان تداعی بشود؛
- هنگامی شخصی فرد فرد دیگر را لمس می‌کند، حس کنید که شما را لمس کرده است. به این حالت حس آمیزی لمس آینه نیز حرف های می‌بشود.
امکان پذیر یکی از این عکس العمل‌ها را ابراز دهید یا این که بیشتر از یک عکس العمل داشته باشید. سینستزیا بعضی اوقات آزاردهنده می‌بشود. فکر کنید که با شنیدن یک کلمه در دهانتان طعم بدی حس کنید. قطعا این قضیه خوشایند نخواهد می بود. بااین‌حال زیاد تر افرادی که دچار حس آمیزی می باشند، آن را نوعی حس ششم می‌دانند و اعتقاد دارند که این اتفاق عیب آنها محسوب نمی‌بشود.
آخرین مطالب
نشانه‌های سینستزی
۱. هدایت آن ممکن نیست
حس آمیزی بلافاصله اتفاق می‌افتد و نمی‌توانید هدایتش کنید. عکس العمل‌های سینستزیا حتی زمان توانایی‌های تازه هم اتفاق می‌افتند. برای مثال امکان پذیر یک قطعه موسیقی تازه بشنوید و بدون هیچ تلاشی رنگی را ببینید یا طعمی را در دهان خود حس کنید. در هر صورت این عکس العمل‌ها را نمی‌توانید مهار کنید و خودبه‌خود اتفاق می‌افتند.
۲. درونی است
طبق معمول عکس العمل‌های سینستزیا در درون شما اتفاق می‌افتند. رنگ‌هایی که با شنیدن کلمه‌ای خاص می‌بینید، وجود خارجی ندارند. این رنگ‌ها فقط در ذهن شما می باشند. فقط تعداد مقداری از سینستت‌ها رنگ‌ها را روبه‌روی خود می‌بینند.
۳. هم حسی در طول زمان تغییری نمی‌کند
اگر امروز با شنیدن کلمه پرتقال طعم آن را در دهانتان حس می‌کنید، تا ۱۰ سال سپس هم همین اتفاق رخ خواهد داد. در پژوهشی، از افراد مبتلا به حس آمیزی خواسته شد ۱۰۰ کلمه را بخوانند و بگویند با خواندن هر کلمه چه رنگی را می‌بینند. ۱ سال سپس، پژوهشگران بدون این که از قبل به شرکت‌کنندگان این پژوهش خبر بدهند، مجدد این آزمایش را انجام دادند. بیشتر از ۹۰درصد از شرکت‌کنندگان همان جواب‌های قبلی را تکرار کردند.
۴. زیاد تر از دوران کودکی اغاز می‌بشود
بازدید کودکان مبتلا به سینستزی حاکی از این بوده است که این اتفاق با گذشت زمان و از دوران کودکی اغاز می‌بشود. امکان پذیر در ابتدا ربط بین رنگ و حروف کاملا اتفاقی باشد و با بزرگ‌ترشدن فرد بیشتر از پیش در ذهن او تثبیت بشود.
چه افرادی به سینستزیا مبتلا خواهد شد؟
به نظر می‌رسد که این اتفاق بر زنان بیشتر از مردان تاثییر می‌گذارد. بااین‌حال برخی از پژوهشگران اعتقاد دارند که این نوشته صحت ندارد. به‌باور آنها، زنان فقط بیشتر از مردان درمورد هم حسی خود سخن بگویید می‌کنند و مایل‌اند که درمورد این حالت او گفت و گو کنند.
افراد چپ‌دست هم امکان پذیر بیشتر از راست‌دست‌ها دچار حس آمیزی شوند. علاوه‌بر این، پژوهشگران ادعا می‌کنند که برخی از سینستت‌ها به هنر علاقه دارند و زیاد تر سرگرمی‌هایی همانند نقاشی‌کشیدن، شنیدن موسیقی یا نوشتن دارند.
پژوهشگران تخمین می‌زنند که نزدیک به ۱ تا ۴درصد از مردم جهان به سینستزیا مبتلا باشند. با وجود این، نمی‌توان این آمار را قطعی در نظر گرفت چون تعداد بسیاری از مردم فهمید نمی‌شوند که دچار هم حسی می باشند. از آن قبل، کم نیست تعداد افرادی که فکر می‌کنند همه همانند آنها دچار سینستزی خواهد شد.
علت سینستزیا چیست؟
کارشناسان تا این مدت نمی‌دانند که سینستزی دقیقا به چه علتی رخ می‌دهد. بااین‌حال می‌دانند که ۳ نوع مهم حس آمیزی با دلایل خاص وجود دارند.
۱. سینستزی پیشرفت‌کننده
افرادی که سینستزی پیشرفت‌کننده دارند، واگرای عصبی‌اند. در واقع مغز آنها به‌طوری رشد کرده است و کار می‌کند که با افراد نوروتیپیک یا افرادی که تنوع عصبی سالم و عادی دارند، متفاوت است. کارشناسان تا این مدت نمی توانند علت این اتفاق را کاملا توضیح دهند. بااین‌حال گمان می‌کنند که سینستزی پیشرفت‌کننده از عوامل بسیاری ناشی می‌بشود که عبارت‌اند از:
- رشد مغز: مطابق برخی از شواهد، همه افراد در اغاز زندگی دچار سینستزی خواهد شد و این بخشی از رشد طبیعی مغز است. اگر این‌طور فکر کنیم، یعنی زیاد تر افراد حس آمیزی خود را در طول زمان از دست خواهند داد. به همین علت تنها درصد مقداری از بزرگ‌سالان آن را دارند.
- ساختار مغز: به نظر می‌رسد در افراد مبتلا به هم حسی، بین نواحی گوناگون مغز ربط بیشتری وجود دارد. امکان پذیر همین علت این قضیه باشد که مقدار سینستزیا در افرادی با اوتیسم حداقل ۳ برابر زیاد تر از دیگر افراد است.
- ژنتیک: برخی اعتقاد دارند که سینستزیا جنبه ارثی و ژنتیکی دارد. با وجود این شکل این اتفاق از فردی به فرد دیگر متفاوت است، بعد حس آمیزی چیزی نیست که شما از اعضای خانواده به ارث ببرید.
۲. سینستزی اکتسابی
برخی از مردم به‌علت صدمه‌های مغزی دچار سینستزیا خواهد شد. کارشناسان گمان می‌کنند که علت این نوع حس آمیزی آن است که بعضی اوقات اوقات ارتباطات درون مغز با بهبودی مغز بعد از صدمه تحول می‌کنند و تکامل می‌یابند.
امکان پذیر افراد مبتلا به این نوع سینستزی آن را به‌اندازه افرادی که در طول عمر خود دچار حس آمیزی شده‌اند، توانایی نکنند. برخی از افراد آن را فقط در شرایطی خاص توانایی می‌کنند و با گذشت زمان هم حسی آنها از بین می‌رود. برخلاف سینستزیای پیشرفت‌کننده، اثرات سینستزی اکتسابی ساده و مختصر‌زمان است.
۳. سینستزی ناشی از دارو
برخی اوقات مصرف داروهای خاص، به‌اختصاصی داروهای توهم‌زا، علتحس آمیزی می‌بشود. این اتفاق در صورت مصرف زیاد برخی از داروها نیز رخ می‌دهد. داروهایی که به آنها داروهای روان‌گردان می‌گویند و جهت سینستزیا خواهد شد، عبارت‌اند از:
- دی متیل تریپتامین؛
- ال‌اس‌دی؛
- مسکالین؛
- سیلوسایبین یا همان مجیک ماشروم.
سینستزی ناشی از دارو از حالت عاطفی و احساسات شما تأثیر می‌پذیرد. این نوع سینستزیا برخلاف انواع دیگر، توانایی شما را تحول نمی‌دهد. در واقع سینستزی اکتسابی و پیشرفت‌کننده بر شکل توانایی شما از یک چیز تاثییر می‌گذارند، اما توانایی شما را تحول نمی‌دهند. بااین‌حال مصرف داروهای روان‌گردان علتتوهم می‌بشود و می‌تواند آنچه را توانایی می‌کنید، تحول دهد.
تفاوت دیگر سینستزی ناشی از دارو با دیگر انواع هم حسی این است که در این نوع حس آمیزی، بعضی اوقات اوقات می‌توانید با تمرکز بر برخی چیزها یا تحول آنها هم حسی را به حداقل برسانید. برای مثال اگر نور اتاق را کم کنید، می‌توانید سینستزی ناشی از دارو را به حداقل برسانید یا حتی متوقف کنید.
تست سینستزیا
تا این مدت آزمایش خاصی وجود ندارد که بتواند سینستزی را دقیقا تشخیص دهد. بااین‌حال برای تست سینستزیا می‌توانید از برخی سوال‌نامه‌ها یا ابزارهای آنلاین منفعت گیری کنید. این ابزارها به شما پشتیبانی می‌کنند که فهمید شوید به این اختلال مبتلا شده‌اید یا خیر. یقیناً برای امتحان‌کردن این آزمون‌ها بهتر است با روان‌شناس یا روان‌پزشک خود مشورت کنید.
آیا حس آمیزی درمانی دارد؟
سینستزی پیشرفت‌کننده و اکتسابی به درمان نیازی ندارند. در موارد نادر، امکان پذیر برخی از افراد عکس العمل‌ها یا اثراتی را توانایی کنند که دوست ندارند. این افراد می‌توانند روش مهار یا به حداقل رساندن حس آمیزی را یاد بگیرند.
سینستزی ناشی از دارو با مصرف زیاد برخی از داروها به‌اختصاصی داروهای روان‌گردان رخ می‌دهد. این قضیه زنگ خطری است برای این که این افراد مصرف داروهای روان‌گردان را متوقف کنند. درمان این نوع سینستزیا بسته به دارویی که جهت تشکیل آن شده، متفاوت است.
در کل درمان‌های سیسنتزی حمایتی می باشند و به افت علائم جدی‌تر همانند تشنج یا بی‌قراری پشتیبانی می‌کنند. طبق معمول در صورتی که حس آمیزی بر فعالیت‌های روزمره و عادی فرد تاثییر منفی بگذارد، روان‌پزشکان به آن رسیدگی می‌کنند. در این چنین مواردی، طبق معمول روان‌پزشکان یا روان‌درمانگر‌ان از بیماران می‌خواهند در جلسات هیپنوتیزم درمانی عمیق شرکت کنند. تکنیک‌های این روش درمانی برای مهار حس آمیزی مؤثرند.
در هیپنوتیزم درمانی عمیق از بیماران خواسته می‌بشود فعالیت‌هایی را انجام بدهند. این فعالیت‌ها جهت شناخت خودآگاه و ناخودآگاه این افراد خواهد شد و توانایی حس آمیزی را از خودآگاه و ناخودآگاه آنها حذف می‌کنند. در صورت پیروزی این روش درمانی، توانایی حس آمیزی افت می‌یابد یا کاملا متوقف می‌بشود.
آیا هم حسی منفعت‌ای دارد؟
مطابق تحقیقات، سینستزی مزایایی دارد. افراد مبتلا به این اختلال زیاد تر حافظه بهتری دارند. این چنین این افراد طبق معمول در آزمون‌های هوش نمره بهتری کسب می‌کنند.
حس آمیزی با خلاقیت هم ربط دارد. افراد مبتلا به این اتفاق بیشتر از دیگران سراغ مشاغل خلاقانه یا هنری می‌روال. دلنشین است بدانید تعداد بسیاری از موسیقی‌دانان یا هنرمندان رشته موسیقی دچار اختلال سینستزی صدا و رنگ می باشند. برخی از مشهورترین این هنرمندان عبارت‌اند از:
- بیانسه خواننده؛
- دوک الینگتون نوازنده پیانو؛
- بیلی جوئل خواننده و نوازنده پیانو و ترانه‌سرا؛
- مری جین بلایژ خواننده و بازیگر و ترانه‌سرا.
شما بگویید
سینستزیا اتفاق‌ای است که علتتداخل حس‌های شما با هم می‌بشود. در واقع شما جهان را با ۲ یا چند حس یا توانایی ادراکی توانایی می‌کنید که ارتباطی با هم ندارند. این اختلال طبق معمول در زندگی فرد مشکلی تشکیل نمی‌کند، حتی برخی از افراد مبتلا به آن باهوش‌تر، خلاق‌تر و دارای حافظه بهتر از دیگران می باشند. در صورتی که حس آمیزی زندگی شما را با مشکل مواجه کند، می‌توانید از روان‌درمانگر یا روان‌پزشک پشتیبانی بخواهید.
شما تا بحال این چنین اتفاق‌ای را توانایی کرده‌اید؟ آیا تابه‌حال برای شما اتفاق افتاده که برای مثال آهنگی را بشنوید و رنگ‌های خاصی را در ذهن خود ببینید یا عطر خاصی را استشمام کنید؟ از ازمایش ها حس آمیزی خود برای ما بنویسید.
منبع